ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Για τον Αρχιστράτηγο του Αγώνα του ’21, τον Γέρο του Μοριά, διαθέτουμε πλήθος μαρτυριών και καταθέσεων. Τα απομνημονεύματα που ο ίδιος υπαγόρευε στον Γεώργιο Τερτσέτη, η Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως το 1836, και ο ενορατικός κατηχητικός λόγος που εκφώνησε λίγα χρόνια πριν πεθάνει, την 7η Οκτωβρίου 1838 στην Πνύκα εμπρός σε ακροατήριο μαθητών, συμπυκνώνουν στη δική του ωραία τραχιά λαλιά την ουσία του ανθρώπου, της αρετής του και της εθνικής προσφοράς του.

Εισήλθε στον Αγώνα υπερμεγέθης και ως τέτοιον εξαρχής τον αναγνώρισαν και τον αναγνωρίζουν ακόμα οι πολλοί. Οι πολλοί, όχι όλοι: ο Κολοκοτρώνης δεν έτυχε «γενικής αποδοχής», ούτε και την επεδίωξε άλλωστε. Ως μεγάλος ηγέτης, ήξερε κάθε φορά να εμψυχώνει την πρόσφορη στιγμή έναν προς έναν τους συμμαχητές του και να αξιοποιεί κάθε μέσο που διαισθανόταν ότι θα έκανε πραγματικότητα αυτό που ο νους του είχε καλά συλλάβει και η καρδιά του βαθιά επιθυμήσει: τη στερέωση του ένοπλου αγώνα και την ευημερία του ελεύθερου κράτους. Δίκαια τον βάζει ο Τερτσέτης να συνομιλεί στον Κάτω Κόσμο με τους ίσκιους του Ναπολέοντα και του Ουάσιγκτον.

Το πέρασμά του, εμπνευσμένο από τη βαθιά του αγάπη για την Ελλάδα, περισσότερο ίσως κι απ’ το σπαθί του, έκοψε τον ιστορικό καιρό στα δυο. Οι νευρώδεις ανθρώπινες αντιθέσεις του δεν αναιρούν αλλά υπογραμμίζουν το μεγαλείο του. Για εκείνον, όπως και για τον Οδυσσέα, νίκη δεν ήταν η ηρωική τελευτή, αλλά η περάτωση του έργου που ανέλαβε και η αποκατάσταση της τάξης της ζωής που είχε διασαλευθεί.

Καποδίστριας και Κολοκοτρώνης στάθηκαν δύο αξεπέραστοι πυλώνες και πυλωροί του Νέου Ελληνικού Κράτους. Σε μια φωτεινή στιγμή της ιδρυτικής του ιστορίας, η αρετή και το ανάστημα του ενός συνάντησε και συμπλήρωσε τις ικανότητες και το μεγαλείο του άλλου. Παραδομένη στη δίνη των πολιτικών παθών, η μόλις απελευθερωμένη Ελλάδα δολοφόνησε τον έναν ως τύραννο και φυλάκισε ως επίβουλο συνωμότη τον άλλον – λίγο έλειψε μάλιστα να τον αποκεφαλίσει. Ωστόσο παραμένουν διαχρονικά άξιοι του πάγκοινου θαυμασμού μας, θεματοφύλακες της εθνικής μας αυτοσυνειδησίας.

Το 2021 το ΚΙΚΠΕ εμπιστεύτηκε στον σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή την παραγωγή ενός ακόμη ιστορικού ντοκιμαντέρ, με τον τίτλο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (πιο κάτω σε αυτή την σελίδα). Παραγωγή που έρχεται να προαναγγείλλει το πρόγραμμα της αξιοποίησης του Ιστορικού Αρχείου Ι. Θεοφανίδη (Αρχείου Κολοκοτρώνη). Πρόκειται για μια εθνικής σημασίας αρχειακή ενότητα 1.336 ιστορικών εγγράφων και κειμηλίων που διαφύλαξαν μέχρι τις μέρες μας οι απόγονοι του Γενναίου Κολοκοτρώνη και απέκτησαν, με δωρεά των αδελφών Νικολάου και Ευαγγέλου Στασινόπουλου, τα ιδρύματα Κοινωφελές Ίδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος – ΒΙΟΧΑΛΚΟ και ΚΙΚΠΕ.

Εντός του 2025, αναμένεται να ολοκληρωθεί η ιστορική έκδοση των εγγράφων του Αρχείου με την επιστημονική επιμέλεια των ιστορικών Β. Παναγιωτόπουλου και Δ. Δημητρόπουλου και των συνεργατών τους, και του παλαιογράφου Α. Τσελίκα. Είναι δε σε εξέλιξη η ίδρυση ενός μονοθεματικού Μουσείου Θεοδώρου Κολοκοτρώνη που θα στεγάσει το Αρχείο, καθώς επίσης ενός προσδεδεμένου σε αυτό Κέντρου Ιστορικής Έρευνας για την εθνωφελή αξιοποίησή του.

Επιλεκτική βιβλιογραφία

Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής Φυλής από τα 1770 έως το 1836. Υπαγόρευσε Θεόδωρος Κ. Κολοκοτρώνης, επιμέλεια Τάσος Γριτσόπουλος, Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, 1981.